اهمیت کوره آجر پزی در ساخت آجر
کوره آجر پزی در گذشته بسیار پر کاربرد بوده است. یکی از معروف ترین سازه های قدیمی که از آجر سنتی ساخته شده است طاق کسری است. در ایران آجر دستی یا همان فشاری قدمتی حدود ۷۰۰۰ سال دارد که با آن مدرسه، مسجد، کاخ و … می ساختند. امروزه بسیاری از این سازه ها تخریب شده اند و اثری از آن ها باقی نمانده است.
در شهر محمود آباد سازه هایی به شکل دودکش وجود دارد که با این نوع آجر‌ها ساخته شده اند. در ازای این دودکش ها در بعضی قسمت ها به ۳۰ متر می رسد که از سال ۱۳۵۶ تا امروز این سازه ها دست نخورده باقی مانده اند. در جنگ تحمیلی ایران و عراق بعضی از این سازه ها با سازه های مربوط به پالایشگاه به اشتباه مورد هدف موشک های عراقی قرار گرفت و تخریب شد.
محصول جدید: آجر پلاک نسوز سفید اصفهان
قبل از برقی شدن کوره آجر پزی، میله های آجری درون این کوره ها جهت تهویه هوای داخل کوره تعبیه شده بودند. در گذشته به خاطر اینکه ساختمان ها به صورت حیاط دار و یک طبقه ای بود از آجر بیشتر از مصالح دیگر استفاده می شد. ولی امروزه با بیشتر شدن تعداد طبقات ساختمان ها، کم تر از آجر برای اسکلت آن ها استفاده می شود چون مصالحی با وزن کم تر تولید شده اند که ساختمان ها را در برابر زلزله مقاوم تر می کند. یکی از موارد مصرف آجر در طراحی و اجرای نما است که از آجر نما یا آجر نسوز استفاده می شود.
کوره آجر پزی یکی از مکان هایی است که در آن یکی از مصالح ساختمانی با نام آجر تحت حرارت شکل و مقاومت بالایی را به خود می گیرد و رطوبت آن گرفته خواهد شد.
کوره هایی که برای ساخت مصالح ساختمانی به کار برده می شود در دسته بندی های خاص به خود قرار می گیرند.
در رابطه با این دسته بندی ها می توان نوع آجر‌هایی که از آن ها به دست می آید را مدنظر قرار داد.
بیشتر بخوانید: براق کردن آجر نما
انواع کوره آجر پزی
• کوره های چاهی
• کوره سنتی
کوره چاهی
یکی از کوره هایی که برای ساخت آجر از آن استفاده می شود کوره های چاهی است.
این کوره ساخت خاصی را به خود دارد که باید گفت درصد بالایی از این ساخت در زمین وجود دارد. کوره چاهی، کوره ای است که در زمین قرار داده شده است و خشت ها با ترتیب خاصی در آن قرار می گیرند.
سوختی که برای این کوره وجود دارد در زیر آن موجود است که بهره وری از این کوره ها به دوران های گذشته بر می گردد و امروزه دیگر از این کوره های آجر پزی استفاده نمی شود. به نوعی کوره های آجر پزی چاهی به شدت منسوخ شده اند و از نوع های دیگری برای آن ها ایجاد شده است که افراد از آن بهره مند می شوند.
کوره سنتی
ساخت کوره سنتی به این شکل است که دارای قسمتی به عنوان آتش خانه است که خشت ها به صورت های خاصی در کنار هم قرار داده می شوند و میزان آتش و حرارت به شکل ثابت بر روی آجر قرار داده می شود.
با این حال حرارت در قسمت های متفاوتی از کوره ایجاد شده است که به صورت متغیر است.
حرارت یکی از گزینه هایی است که در میزان کیفیتی که برای ساخت آجر باید وجود داشته باشد تاثیرات عمده ای را ایجاد می کند در این رابطه باید گفت که آجر هایی که از حرارت بالا تری استفاده می کنند می توانند گزینه خوبی باشند برای این که از استحکام بالا و فوق العاده آن ها بهره مند شد.
ولی در رابطه با آجر‌هایی که حرارت کمتری را به خود می گیرند میزان کیفیتی که برای آن ها وجود خواهد داشت متفاوت است.
آجر‌ها موقعی که در کوره قرار داده می شوند در سه دسته قرار داده می شوند.
اولین دسته ای که برای این نوع از آجر‌ها در نظر گرفته می شود به این صورت است که با دادن حرارت به آن ها به عنوان آجرهای زیرین از آن ها استفاده می شود که برای اسکلت سازی به شدت مهم است.
رنگی که برای این نوع از آجر وجود دارد به رنگ سبز است. بعد از این که از آجر سبز بهره برده شد نوع دیگری از آجر وجود دارد که به آن آجر بهی گفته می شود که کاربرد این نوع از آجر برای دیوار‌هایی مناسب است که تحمل بار در آن ها کم است و در اصل به آن ها دیوار‌های غیر باربر گفته می شود.
دسته دیگر از آجر، آجرهای نیمه پخته هستند که نمی توان آن ها را مورد استفاده قرار داد در این زمان این نوع از آجر‌ها برای این که به پخت مجدد برسند دوباره به کوره برگردانده می شوند.
با این حال دسته بندی های دیگری برای آجر وجود دارد که در کوره قرار داده می شود.
با این حال ترتیب قرارگیری آجر‌ها در کوره متفاوت خواهد بود که به نسبت آتشی که به آن ها داده می شود این تفاوت حاصل می شود. بسیاری از افراد ترجیح
می دهند از مصالح ساختمانی دوستدار محیط زیست برای پروژه های ساخت و ساز خود استفاده کنند.
بیشتر بخوانید: آجر نسوز شومینه
انواع ساخت آجر نسبت به آتش کوره
• آجر جوش
• سبز
• بهی
• سفید
• ابلق
• قرمز
• خام پخته
آجر ابلق یکی از آجر‌هایی است که بیشترین میزان بهره وری را به خود اختصاص داده است.
بعضی از کوره ها هستند که دارای ویژگی های بیشتری نسبت به کوره هایی که بیان شد هستند. یکی از این کوره ها، کوره تونلی است که آتش به صورت ثابت بر روی آن قرار داده می شود و این که خشت ها در یک مرکز به صورت واگن قرار می گیرند و این که این واگن در اصل حرکت می کند و به داخل کوره رانده می شود.
آجر‌هایی که از این کوره به دست می آید از کیفیت بالایی برخوردار می باشند که می توان گفت بیشتر آن ها برای فعالیت های تزئینی و همین طور نمای ساختمان به کار برده می شوند و بیشترین فروش را در بازار مصالح ساختمانی اصفهان دارند، نوع دیگری از کوره به نام کوره هوفمان است که این کوره توانسته است میزان حرارت هایی را که به آجر داده می شود را به شکل متغیری ایجاد کند.
با این حال آجر‌ها در این کوره ثابت هستند و این که اتاق های به هم پیوسته ای را به خود اختصاص داده است که گرداگرد کوره را احاطه کرده است. با این حال آجر‌هایی که از این کوره تولید می شود دارای کیفیت بالا و همین طور میزان هزینه اندکی نسبت به دیگر آجر‌ها هستند. این کوره یکی از مناسب ترین تولید کنندگان آجر است که هزینه کمی را در رابطه با ایجاد آجر به خود اختصاص داده است.
بیشتر بخوانید: طراحی اتاق خواب با دیوار آجر دکوراتیو
نحوه پخت آجر
نحوه پخت انواع آجر از جمله آجر نسوز، آجر دکوراتیو و … یکسان است. برای تولید آجرهای مختلف قبل از قرار دادن خشت در کوره آجر پزی، به آن ها مواد افزودنی خاصی اضافه می کنند. برای مثال مواد افزودنی برای تولید آجر لفتون با آجر نما متفاوت است.
1)آماده سازی خاک رس
از آنجا که در خاک رس نا خالصی هایی مثل چوب، ریشه درخت و … وجود دارد، اول لازم است خاک رس را پاکسازی کرد. در واقع استفاده از خاک رس خالص لازمه تولید آجرهای با کیفیت و مقاوم است. چون در صورت عدم استفاده از خاک رس خالص، موقعی که خشت ها در کوره قرار می گیرند این مواد می سوزند و جای آن ها خالی باقی می ماند. در نتیجه کیفیت و مقاومت آجر کاهش می یابد.
2)عمل آوردن خاک
عبارت «عمل آوردن خاک» به معنای یکپارچه سازی خاک است. به این صورت که بعد از هوا دادن خاک، آن را آسیاب کرده، می شویند و خشک می کنند. در مرحله بعد برای جداسازی دانه های درشت خاک، آن ها را الک می کنند. خاک های یکدست را به سالن های تولید گل منتقل می کنند. برای تولید آجرهای مرغوب عمل آوردن خاک ضروری است.
3)تولید گل
در این مرحله به خاک آب اضافه می شود. مقدار آب لازم برای تولید گل تقریبا ۲۰ گرم از وزن کل خاک است. ترکیب به دست آمده را به خوبی مخلوط می کنند تا کاملا خیس شود. مدتی به گل زمان می دهند تا خمیر یکنواختی ایجاد شود. برای کامل خیس شدن و یکپارچگی بیشتر خاک آن را لگد می کنند. برای خشت زنی حتما باید میزان آب موجود در گل به حداقل برسد.
چون هر چه میزان آب کمتر باشد نه تنها خشک شدن خشت آسان تر است و به هزینه کمتری نیاز دارد بلکه بعد از خشک شدن، جای آب موجود خالی و پوک می شود که از کیفیت آجر می کاهد.
آب مورد نیاز برای افزودن به خاک باید عاری از مواد خارجی باشد و باعث واکنش شیمیایی با خاک رس نشود.
4)قالب گیری
قالب گیری در کارخانه های قدیمی به این صورت است که اول با توجه به شکل آجر مورد نیاز یک قالب چوبی تهیه و آن را با گل پر می کنند. مواد درون قالب را فشار می دهند تا تمام فضاهای خالی از بین بروند. سطح مواد موجود در قالب را صاف می کنند. در نهایت قالب را بر می دارند و خشت های قالب گیری شده در جای خود باقی می مانند.
5)خشک کردن خشت
بعد از گذشت چند ساعت در حالی که به ظاهر هندسی خشت قالب گیری شده آسیبی وارد نشود، آن را در سمت سطح باریک تر کنار دیگر خشت ها قرار می دهند. انجام این کار باعث می شود خشت بیشتر در معرض باد قرار بگیرند و در مدت زمان کمتری خشک شوند. در مرحله بعد خشت های خشک شده برای پختن به کوره آجر پزی انتقال داده می شوند.